Broeders en zusters,
Welke woorden gebruikt onze samenleving voor de ideale onderlinge omgang? Dat zijn woorden als: respectvol, gelijkwaardig, vreedzaam, niet discrimineren, elkaar de ruimte geven. Die woorden vertegenwoordigen grote waarden. Waarden die echter niet zomaar vanzelfsprekend zijn. In dit weekend van 4 en 5 mei beseffen we dat maar al te goed. Als we vandaag Bevrijdingsdag vieren, is het goed te beseffen, dat we in ons land – gelukkig! – in menig opzicht vrij zijn, maar dat die vrijheid eigenlijk geen doel in zichzelf is, maar ons gegeven is om respectvol, gelijkwaardig met elkaar om te gaan, en elkaar ruimte te gunnen, en zo een vreedzame samenleving op te bouwen. In de kerk spitten we zelfs nog een spade dieper: vrijheid is ons gegeven om elkaar lief te hebben. Vandaag was het weer dubbel raak. Laten wij elkander liefhebben: zo begon vandaag de tweede/eerste lezing. En het evangelie eindigde met: Dit is mijn gebod: dat gij elkaar liefhebt. Binnen de beschermende muren van de kerk en binnen de afbakening van de zondag kan dat wel mooi klinken, – is echter liefde voor de medemens, als gebod ons opgedragen, in de harde wereld, op doordeweekse dagen, niet gewoonweg te hoog gegrepen? Zo immers werkt ons mensenhart niet. En zo werkt het in de wereld niet. Men zou over je heenlopen. Is het dan niet beter alle energie te geven aan maar één spade diep te spitten en te mikken op een respectvolle omgang, gelijkwaardig, vreedzaam, elkaar de ruimte gevend? Daar hebben we de handen al vol aan!
Maar beide Schriftlezingen hebben een verrassing in petto. De omlijsting, begin en slot, mag gaan over de liefde als gebod, de kern gaat juist uit van een omgekeerd perspectief ! In het evangelie vandaag zegt Jesus: Zoals de Vader Mij heeft liefgehad, zo heb ook Ik u lief. Blijft in mijn liefde. We hoeven dus de liefde niet op te brengen, – maar juist omgekeerd: we hoeven alleen maar Christus’ liefde op te vangen en erin te blijven. Diezelfde omkering van perspectief vinden we in de eerste lezing: Hierin bestaat de liefde: niet wij hebben God liefgehad (en niet wij hebben elkaar liefgehad), maar Hij heeft ons liefgehad, en zijn Zoon gezonden ( en Die heeft de Zijnen liefgehad). En wij hoeven alleen maar die liefde van God, van Christus op te vangen en erin te blijven.
Gods liefde opvangen, Christus’ liefde opvangen – daar is het mee als met het opvangen van het licht van de zon: je moet wel je ernaar toewenden. Dat is tegelijk ook de diepste kern van onze vrijheid, en die kern kan niets en niemand ons ontnemen. Je kunt onvrij zijn door handicaps of verlammingen of door mentale beperkingen, zodat je geen kant meer op kunt; je kunt onvrij zijn omdat anderen je in hun macht hebben: de concentratiekampen uit de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld waren extreme plekken van zulke onvrijheid. Maar ook al kun je geen kant op, en ook al blijven alle schrijnende vragen naar het waarom?, en naar het waarom Grijpt God niet in? schrijnend onbeantwoord, je kunt diep van binnen altijd nog je innerlijk oog en je hart toewenden naar Gods liefde en die opvangen en doorgeven. Die diepste vrijheid kan niets en niemand jou ontnemen. Ook daar zijn juist uit concentratiekampen zeer sterke getuigenissen van bewaard gebleven.
Gelukkig zullen in ons leven niet gauw zulke extremen aan de orde zijn. Maar het is goed juist op Bevrijdingsdag er indringend over na te denken. Het is immers niet zo heel belangrijk of alles in ons leven goed loopt, of wij in ons leven slagen, of de dingen ‘lukken‘. Dat alles hangt af van vele factoren waar we iets aan kunnen en moeten doen, maar vaak nog meer van factoren waar we weinig of niets aan kunnen doen. Maar dat raakt de kern en het doel van onze vrijheid niet echt, namelijk: je kunnen toewenden naar de liefde van God, de liefde van Christus, om die op te vangen en door te geven. Daarin ligt de echte vruchtbaarheid van ons leven. En die kan niets of niemand
Amen.
Br. M.