Broeders en zusters,
De totale inflatie bedroeg in dit aflopende jaar ruim 10%. Dat betekent dat dit jaar onze gemiddelde koopkracht met ruim 10% is gedaald: we kunnen met dezelfde hoeveelheid geld nu 10% minder kopen of realiseren dan aan het begin van het jaar. Anders gezegd: we zijn collectief dit jaar ruim 10% armer geworden.
Zonder alle problematiek die daarmee gepaard gaat te bagatelliseren, maakt de bijzondere achtergrond van deze drastische inflatie wel een verschil. Die inflatie is vooral direct en indirect gevolg van de Russische inval in Oekraïne, en van onze keuze om achter Oekraïne te gaan staan, en afhankelijkheden van Rusland door te knippen, om zo de huidige en toekomstige slagkracht van Rusland te verzwakken. Door die samenhang krijgt de hoge inflatie een eigen kleur: de kleur van het offer. Het woord offer is een beetje uit de tijd geraakt. Maar nu hebben we het toch weer nodig. We offeren een stuk welvaart op, en dat geeft aan onze collectieve verarming bij alle hardheid een eigen, diepe kleur: een offer voor de goede zaak, een offer uit verbóndenheid. Er zullen er genoeg zijn die die verarming persoonlijk nauwelijks merken: het komt hun om zo te zeggen niet aan de huid. Maar er zullen er nog meer zijn, die dat wél aan den lijve voelen: 10% armer! – Laten we eens een denkoefening maken. Hoe zou het zijn als wij allemaal 100% armer zouden worden? Als dus alles wegvalt, en er niets meer overblijft dan het naakte leven en samenleven? Alles onder je weggehaald, elk ogenblik op het scherpst van de snede!
Nu kunnen we de stap maken naar het Kerstfeest. Want met Kerstmis viert de Kerk, dat Gód zich vrijwillig arm heeft gemaakt, en wel 100% arm heeft gemaakt, zich totaal heeft ontledigd: totaal weg en leeg gegeven door mens te worden, door de mens Jesus te worden. God, 100% arm geworden, totaal leeggegeven, in een kwetsbaar en afhankelijk Kind, in één van Bethlehems stallen, in een uithoek van de toenmalige wereld, aan de rand van de toenmalige samenleving (want neergelegd in een kribbe, een voedertrog voor beesten), om 33 jaren later nogmaals leeggegeven, gekwadrateerd leeggegeven en ontledigd zou je kunnen zeggen, wederom geheel onmachtig te eindigen aan een kruis, de meest vernederende dood die men kende. Daarom zijn dat – de kerststal en het kruis – ook de twee meest aangrijpende en meest specifieke en geliefde christelijke voorstellingen: een 100% arm geworden God, zichzelf weggegeven, leeggegeven. Je kunt er eindeloos lang naar kijken: geraakt, verbaasd, verbijsterd.
Hier hebben we het woord offer weer nodig. De Kerk heeft steeds gevoeld: we kunnen dit niet plaatsen en niet verder ons eigen maken, tenzij langs dat woord offer. Uit de pen van de apostel Paulus (2 Kor. 8,9) is een krachtige verwoording gevloeid: God is in Jesus Christus om onzentwille arm geworden, terwijl Hij rijk was, opdat wij rijk zouden worden door zijn armoede. God geeft zich leeg als een óffer voor òns : opdat wij rijk zouden worden door zijn armoede. God geeft alles op om als mens direct, aanschouwelijk en concreet ons te ontmoeten, zodat wij direct, aanschouwelijk en concreet Hem, God, zouden ontmoeten en betrokken raken in Gods eigen leven. Dat is de diepe gloed die ligt over het Kind in de kribbe: een weerloze uitnodiging van Godswege, een uiterste offer uit verbondenheid met ons, om ons te betrekken in een God-menselijke levens-verbondenheid. Dát is de rijkdom die God ons wil schenken door zelf arm te worden.
Dat vraagt om aangenomen te worden. God heeft de drempel van zijn kant totaal geslecht: tot een Kind in een kribbe toe, weerloos en arm. Wij hoeven van onze kant alleen nog maar ietsje mee te geven, alleen nog maar ietsje over te hellen, en de verbondenheid met God gaat ‘vanzelf’ rollen. Dat ietsje mag zeker, maar hoeft niet per se een heel bewuste keuze van wil en verstand te zijn. Je mag ook meegeven en geloven vooral met je ogen: door aandachtig langere tijd een kerststal te beschouwen zoals die overal wel opgesteld staan. Je mag ook meegeven en geloven vooral met je handen, door creatief uit te komen met minder voor jezelf, zodat voor anderen meer overblijft, en je gaat meegeven met Gods eigen weggevende, opofferende levensbeweging. Hoe dan ook, het zou zonde zijn, die uitnodiging van God om ons met Hem te verbinden domweg níet aan te nemen. Dank zij Kerstmis, dank zij God, 100% arm geworden en totaal leeggegeven in het kwetsbare en afhankelijke Kind in de kribbe, hoeven wij van onze kant alleen nog maar ietsje mee te geven, ietsje over te hellen, en de verbondenheid met God gaat ‘vanzelf’ rollen.
Ik wens u graag een zalig kerstfeest.
Br. M.