Broeders en zusters,
De heilige Bernardus van Clairvaux kijkt, zou je kunnen zeggen, nu op ons neer. Natuurlijk vanuit de hemel, maar ook vanaf het grote gebrandschilderde raam achterin onze kerk, vlak voor het balkon. Op dat raam staat hij gloedrijk afgebeeld. Als u straks de kerk uitgaat, kunt u het nog eens rustig bekijken. Glas-in-lood-kunst kan ons helpen op het spoor te komen van wat een heilige is. Een heilige is iemand die transparant geworden is voor God en door wie Gods licht heen valt. Bij ieder heilig mens op een eigen manier, zoals ook elk stukje glas van een glas-in-loodraam op een eigen manier het licht doorlaat en het daarbij op een eigen manier ‘breekt’. Daartegenover staat dan een mens die Gods licht blokkeert, zodat niets van God kan doorschijnen. Maar Bernardus van Clairvaux was dus een heilige. In zijn persoon straalt Gods licht door. Zoals ook in zijn woorden Gods stem doorklinkt. Evenmin als bij glas-in-lood regelrecht; altijd als het ware gebroken en omgevormd, maar tóch. Vandaag mijmeren we door op één uitspraak van de heilige Bernardus, in de hoop dat we een echo van Góds stem, Góds oproep, erin zouden vernemen.
Die ene uitspraak luidt: leven betekent niet: vràgen; leven is: ántwoord geven. (2x) Dat is natuurlijk maar één, en dus bij voorbaat eenzijdige uitspraak uit een heel oevre; we mogen die uitspraak dus niet verabsoluteren. Elke authentieke mens heeft gróte vragen: waartoe zij wij op aarde? wat is de zin van mijn leven? En dan zijn er nog zware vragen als: waarom overkomt mij dit of dat? waaraan heb ik dit of dat verdiend? waarom gaat het leven vaak zo onrechtvaardig? Zware vragen die onbeantwoord blijven, maar waarin een mens wel kan komen vast te zitten, alsmaar wachtend op een afdoend antwoord. En dan zijn er nog de eindeloze reeksen vragen, dat alles naar ónze smaak of voorkeur zou gaan; onze gebedjes zijn daar vaak een treffende spiegel van. Al die grote en kleine vragen hebben hun zin en soms hun onzin, maar ze mogen ons niet in hun greep houden, ons niet tegenhouden, ons niet in de wachtkamer zetten. Met zijn uitspraak leven betekent niet: vràgen; leven is: ántwoord geven bedoelt Bernardus: het leven gaat pas echt lopen, echt vloeien, zo gauw je van perspectief verandert en ontdekt dat je leven jou van Godswege gegeven is, om ántwoord te geven; dat je leven bedoeld is om antwoord te zijn. Antwoord in woord en gedachte, in doen en laten, in woordeloos zwijgen en in diepste zijn. God heeft zich al uitgesproken door ons te scheppen, en door Jesus, zijn Zoon, te geven. Dus niet wachten tot eerst nog onze zware vragen beantwoord zijn of tot eerst onze kleine vraagjes verhoord zijn en alles naar onze voorkeur en behoefte veranderd is. Dan kun je wachten tot St. Juttemis en loopt je leven nooit. Niet zou God eerst antwoord moeten geven: wij moeten – bij alle ongerijmdheden die het leven eigen kan zijn en bij alle opengebleven vragen – wij moeten antwoord geven, antwoord zijn. Dan komt je leven fundamenteel in dialoog, en gaat het grote gesprek van je leven lopen: het lévensgesprek met God.
De Heilige Bernardus articuleert dat graag nader, en wel overeenkomstig zijn persoonlijke specifieke gestalte van heiligheid. Zo gauw je van perspectief verandert: van vragen en vragende partij in het leven naar ántwoord géven en antwoord léven en antwoord zíjn, zo gauw het levensgesprek met God gaat lopen, zo gauw kan ook beginnen, dat je gaat wandelen met God, dat je, bij alle ongerijmdheden en zwaarheden, met God door het leven wandelt als met een vriend. Meer nog: dat je gaat dansen met God, dat je met God door het leven danst als met je geliefde. Misschien een onverwachte beeldspraak, en niet iedereen zal die liggen. Alleen wie het gegeven is, zal dat ‘bernardijnse’ het leven doorwandelen met God als met een vriend en het leven doordansen met God als met je geliefde kunnen smaken. Maar in de onderliggende grondslag mogen we állemaal een echo van Gods stem herkennen: leven betekent niet: vràgen; leven is – ántwoord geven. Amen.
br. M.