Broeders en zusters,
U kent de 2 tekeningetjes wel waar dan bij staat: zoek de verschillen. Meestal vraagt dat enig speurwerk en vooral je ogen goed de kost geven. Intensief om de ontdekking tot een succes te maken. Enige gelijkenis heeft het evangelie dat we zojuist hoorden wel en ofschoon het om een verhaal gaat zijn het toch twee delen die bijna identiek zijn maar u hebt meest opvallende verschil wel gehoord. In het eerste gedeelte is Tomas er niet bij. Voor het overige verlopen de twee ontmoetingen tussen Jezus en de leerlingen grotendeels met dezelfde woorden en handelingen. We zien eigenlijk al een realisatie van de Kerk want ofschoon Tomas er niet bij is hij toch volle deelgenoot van de elf in de vredegroet, in de zending van de geestesgave, evenals de opdracht tot verzoening en vergeving die uitdrukkelijk hoort bij de opdracht van Jezus bij het Laatste Avondmaal aan zijn leerlingen: “Heb elkaar lief zoals ik u het liefgehad; vergeef elkander zoals Ik u vergeven heb”. Als gedoopte christen heb je altijd deel aan de volheid van de Kerk waar je ook bent en als we bidden geldt dat gebed voor heel de Kerk, voor alle die bij de gemeenschap van Jezus Christus horen. Dat is wat katholiek zijn wil zeggen: universeel, voor allen.
Maar nu terug naar het verschilpunt tussen beide: het betreft Tomas al dan niet aanwezig. Tussen de eerste en d achtste dag in had hij zijn vrienden nog ontmoet maar was van geen kanten te overtuigen geweest door hun verhaal dat Jezus weer leefde: noch door Petrus en Johannes, noch door het geheel van zijn collega’s. Hij moest alles zelf zien. Meer nog: ik zal pas geloven, zegt Tomas, niet als ik Hem zie, want in dezen vertrouw ik zelfs mijn eigen ogen niet; maar als ik mijn vinger in de nagelwonden van zijn handen kan leggen en mijn hand in de lanswonde van zijn zijde. Kan het zijn dat zijn argwaan eerder een kwestie is van nuchterheid dan van ongeloof? We beseffen wel dat het om meer gaat dan een verschil op te merken: de eerste keer was hij er niet bij en de tweede keer wel.
Wat hier eigenlijk voor onze ogen gebeurd is dat het Kruis centraal wordt gesteld. Bij de eerste verschijning toont Jezus zijn handen en zijde. Zijn de kruiswonden zijn dat. Jezus onderstreept zijn volle mens zijn, ook in de verrijzenis, die het kruis niet wegneemt. Tegelijkertijd tempert Hij de euforie van de verrijzenis die heet kruis nooit wegneemt. Toen niet. Nu niet. Nooit.
Tomas had deze vingerwijzing kennelijk niet nodig. Integendeel, het kruis was de enige realiteit die hij kende en erkende. Jezus zegt tegen hem: betast mijn wonden, je zult zien dat Ik het ben, de Gekruisigde. En daar voegt Jezus aan toe: “Wees niet langer ongelovig, maar gelovig”, dan wil dat zeggen dat Tomas niet mag blijven staan bij zijn ervaring van het kruis als laatste einde van alles, niet mag blijven steken in mislukking en ontgoocheling. En nu is het tijd voor ZIJN PAASERVARING. De verrijzenis overstijgt het kruis naar een nieuw begin toe. Liefde is sterker dan de dood. En Tomas wees niet langer ongelovig maar gelovig. Eigenlijk staat er: Tomas wordt gelovig.
Uit eigen ervaring weten we allemaal dat ook in onze levens geloof en ongeloof elkaar wel kunnen afwisselen. Geloof en ongeloof zijn geen statische aangelegenheden van niet-zijn, van iets hebben of niet-hebben. Er is een continue wisseling, dynamiek, beweging die gevoed en gedragen moet worden door de ervaring van de verrijzenis van de Gekruisigde. Zodoende word je ieder moment opnieuw ongelovig of gelovig. Het op zak hebben doe je nooit. Het is een zaak om telkens opnieuw aan te beginnen. Waarom dit alles op deze zondag van Beloken Pasen, de zondag van de Goddelijke Barmhartigheid.
Gelovig worden wil zeggen: van Tomas leren dat de Verrezene de Levende niet kan zijn, als Hij niet de Gekruisigde is. Van Tomas leren: dat we niet bij het Kruis moeten blijven staan. Gelovig worden is de paaservaring steeds opnieuw en elke dag weer om te zetten in het liefhebben van elkaar, de dagelijkse caritas, zoals brandstof door een motor omgezet wordt in energie. In de opdracht van de broederliefde ligt de duidelijke band met Jezus’ woorden: “heb elkaar lief, zoals Ik heb liefgehad”. En wie liefheeft zal vergeving schenken, zal in barmhartigheid en verzoening geloven en ook praktiseren. Wie liefheeft zal het menselijke lijden au sérieux nemen en er alles aan doen om het bestrijden en zeker zelf niet er oorzaak van te zijn.
Gelovig worden is tenslotte de paaservaring omzetten in overgave en dankbaarheid. Ons paascredo: Ik geloof in de vergiffenis van de zonden, Ik geloof in de verrijzenis van het lichaam en eeuwig leven. Amen.
Br. R.