Broeders en zusters,
Al sinds eeuwen wordt de dag van vandaag Witte Donderdag genoemd. Witte Donderdag, omdat sinds Aswoensdag de liturgische kleur paars is, en in deze Goede Week ook rood, zodat de witte kleur van de liturgische gewaden op de donderdag in de Goede Week extra opvalt en onderscheidend is. Wit is vanouds de feestkleur, de vreugdekleur. Wat is er dan zo feestelijk, zo vreugdevol aan deze donderdag, waarop Jesus zijn lijden ingaat? Dat vreugdevolle is de instelling van de eucharistie, waardoor wij Hem kunnen opnemen in ons, en vooral: waardoor Hij ons kan opnemen in Hemzelf en ons van binnenuit kan meenemen, – zodat wij in-Hem-mét-Hem zijn. Ook al is het vooralsnog meer lijden en dood dan verrijzenis – maar dan wél in-Hem-met-Hem. En dat is een feest: óók in lijden en dood. Dáárom dat wit van vandaag. Maar het vraagt wel een lange geloofsweg, een lange weg van loutering en concentratie op het meest wezenlijke, om in álle omstandigheden, ook de meest onaangename en zware, dat in-Hem-met-Hem te kunnen toelaten en ervaren als een feest, louter en alleen omwille van dat in-Hem-met-Hem, dat alles ánders maakt.
In de Duitse taal heet de dag van vandaag Gründonnerstag: Groene Donderdag. Een heel andere naam dan Witte Donderdag, maar toch ook weer verwant als je de achtergrond van die naam weet. Er zijn verschillende taalkundige erklaringen voor die naam Gründonnerstag, maar de meest waarschijnlijke is deze. Op deze dag namelijk werd heel vroeger het vasten van de Veertigdagentijd en van het Triduum Paschale even onderbroken en at men groene kiemen en kruiden die in het vroege voorjaar vers gegroeid waren. Misschien een restant van een oeroud voorchristelijk voorjaarsgebruik, maar toch ook goed passend bij de dag van vandaag. Wie deelnam aan die eerste eucharistie bij het Laatste Avondmaal, en wie sindsdien deelneemt aan welke eucharistie ook, heeft de kiem van het nieuwe leven al in zich. Christus, door lijden en dood heengaand om op te staan in de Vader én om op te staan in ons, om zo ook ons mee te voeren tot in het diepste hart van de Vader, – dát dus is ons nieuwe leven, en dat dan in kiemvorm. Christelijke levenskunst, ‘Paas-levenskunst’, is de kunst je te voeden en te leven met de kiemen van dit nieuwe leven-in-Christus, en aan die kiemen in dit aardse leven genoeg te hebben, en er een genoegen aan te hebben, – om de volle uitgroei en uitbloei ervan pas in het hiernamaals te verwachten.
In de Engelse taal heet de dag van vandaag Maundy Thursday. Maundy is taalkundig de verbastering van het Latijnse Mandatum, opdracht. Vandaag is de dag van De Grote Opdracht, dat is: de opdracht die Jesus op die allereerste Witte Donderdag aan zijn leerlingen, aan ons, meegaf aan het eind van de voetwassing, waarover ook het evangelie van vandaag ging: Als Ik, Jesus, de Heer en Leraar, u de voeten heb gewassen, dan behoort ook gij elkaar de voeten te wassen. Ik heb u een voorbeeld, een toonbeeld, gegeven, opdat gij zoudt doen zoals Ik u gedaan heb. Het feest dat Witte Donderdag is, het feest van eucharistisch in-Hem-met-Hem te zijn – dat feest gaat in ons gewone dagelijkse leven verder als we elkaar de voeten wassen, elkaar dienen, en (niet onder dwang of druk, maar vrij!) de laagste plaats willen en kunnen en durven innemen. De laagste plaats innemen is – anders dan ‘men’ ons voorhoudt – namelijk een feest. Dienaar van allen te zijn is namelijk – anders dan wij spontaan aanvoelen – een feest. Want juist dan leeft en werkt de eucharistische werkelijkheid van het in-Hem-met-Hem-door-Hem dóór in je gewone dagelijkse leven. Toch minstens al in kiemvorm! Dankzij deze dag: Witte Donderdag, Gründonnerstag, Maundy Thursday.
Amen.
br. M.