Broeders en zusters,
Eén van de oudste verhaaltradities in Europa is de verhalencyclus rond Koning Arthur. De avontuurlijke verhalen rond Koning Arthur en de Ridders van de Ronde Tafel, en Parcival, en later ook de Tempeliers cirkelden alle rondom één motief: de eindeloze, steeds weer vergeefse zoektocht naar de Heilige Graal: de queeste (zo werd die zoektocht genoemd) naar de kelk waarmee Jesus zijn laatste Avondmaal had gevierd en waarin Hij zijn Heilig Bloed aan zijn leerlingen ter communie had aangeboden. Volgens die verhaaltraditie moest het een zeer kostbare en wonderdadige kelk zijn, waaruit nu oneindige overvloed gedronken kon worden. Hij was zoek geraakt, maar alle krachten dienden te worden besteed om hem weer terug te vinden.
Je kunt geraakt worden, zeker op Witte Donderdag, door de toewijding en de inzet waarmee in die oude verhalen de zoektocht naar de kelk van het Laatste Avondmaal omgeven wordt. Toch moet de vraag gesteld: waardoor was die kelk eigenlijk zo kostbaar en wonderlijk geworden? Dat was toch daardoor, dat met die kelk Jesus zijn laatste Avondmaal had gevierd en Hij daarin voor het eerst zijn Heilig Bloed aan zijn leerlingen ter communie had aangeboden! Niet die kelk maakte het Laatste Avondmaal van Jesus heilig, maar het Laatste Avondmaal van Jesus maakte die kelk heilig! Als we dat werkelijk beseffen, dan hoeft de zoektocht van ons leven, de zoektocht die ons eigen leven is, niet eindeloos steeds weer vergeefs te zijn. Dan vindt de zoektocht die ons leven is steeds weer zijn bestemming en vervulling, zo vaak wij eucharistie vieren en één worden met het Lichaam en Bloed van de Heer onder de gedaanten van Brood en Wijn. En dan zou de immense toewijding die de oude verhalen laten blijken in hun queeste naar de Heilige Graal, de kélk, ons moeten beschamen en inspireren: de ónze voor de eucharistie zèlf zou dan zoveel meer en zoveel intenser mogen zijn…
We maken in onze overweging nu een nieuwe aanzet, maar wel tegen een soortgelijke achtergrond. Niet zo ver van hier vandaan worden in allerlei oude kerken oeroude heilige doeken bewaard. In de basiliek van Mönchengladbach wordt volgens oude traditie de altaar-dwaal, zo u wilt het tafellaken, bewaard van het Laatste Avondmaal. Maar hoe interessant ook, juist op deze avond van Witte Donderdag, toch reizen we nu in gedachten naar Kornelimünster, vlak achter Aken. Daar wordt, naast nog enkele andere heilige doeken, ook het linnen doek bewaard, dat volgens oude overlevering Jesus gebruikt had om de voeten van zijn leerlingen af te drogen, toen Hij hun voorafgaand aan het Laatste Avondmaal de voeten had gewassen. Elke zeven jaren vindt er een heiligdomsvaart rondom die doeken plaats. Toch moet ook hier de vraag gesteld worden: waardoor was dat linnen doek eigenlijk zo kostbaar geworden? Dat was toch daardoor, dat het getuigde van Jesus’ houding van dienaar zijn van allen, en dat het zo het aanwijsbaar teken was van Jesus’ liefde tot het uiterste toe! Dát maakt die doek zo kostbaar! Als we dat werkelijk beseffen, dan kunnen wijzelf elke dag een waar heiligdom worden! Want zo vaak wij die houding van Jesus navolgen in ons alledaagse bestaan, en wij elkaar om zo te zeggen de voeten wassen, zo vaak stellen wij Zijn liefde tegenwoordig en getuigen wij van Zijn liefde tot het uiterste toe. Dan zijn, in de woorden van het evangelie van vandaag, – dan zijn wijzelf in onze dienende houding een afbeelding van het toonbeeld of oerbeeld (Grieks: niet: paradeigma [voorbeeld], maar: hypodeigma) dat Jesus bij de voetwassing bij het Laatste Avondmaal was. Dan zijn wijzelf – meer dan dat linnen doek waar een zevenjaarlijkse Heiligdomsvaart heentrekt – dan zijn wijzelf steeds even een reëel heiligdom geworden van Jesus’ liefde tot het uiterste toe.
Witte Donderdag gaat niet over ver weg en lang geleden. Witte Donderdag gaat over hier en nu. Rakelings nabij.
Witte Donderdag gaat niet over heilige voorwerpen en tradities. Witte Donderdag gaat over óns: nog méér nabij dan rakelings nabij.
Amen.
br. M.