Broeders en zusters,
Een parabel vol geweld! Massief geweld van de kant van de wijnbouwers die zich de wijngaard hadden toegeëigend en weigeren de opbrengst af te dragen. Dienaren van de eigenaar, nog méér dienaren, en tenslotte de erfgenaam, de zoon: als die gezonden worden om de opbrengst in ontvangst te nemen, gaan ze er allemaal aan: mishandeld, gedood, gestenigd, vermoord. Jesus gebruikt die parabel om de aangesproken hogepriesters en oudsten een vraag te kunnen stellen: als de eigenaar weer op het toneel verschijnt, wat zal hij dan wel doen met die wijnbouwers? Hun antwoord: Hij zal die misdadigers een ellendige dood doen sterven, en zijn wijngaard verpachten aan wijnbouwers die wel de opbrengst afdragen. Een begrijpelijk antwoord, een heel menselijk antwoord, en trouwens ook in de lijn, zij het rigoureus versterkt, van hoe de profeet Jesaja in de eerste lezing het nog zag. Maar Jesus gaat daar niet in mee! Hij geeft een antwoord van een totáál andere orde! En wil ook óns in die totaal andere orde meenemen! Opeens begint Jesus namelijk over een hoeksteen. Hijzelf is als de hoeksteen. ‘Hebt gij nooit in de Schrift gelezen: De steen die de bouwlieden hebben afgekeurd, is juist de hoeksteen geworden. Op last van de Heer is dat gebeurd en het is wonderbaar in onze ogen.’ Jesus haalt hier een vers aan uit Psalm 118 en past dat toe op zichzelf.
Wat zijn hoekstenen ook weer? Hoekstenen zijn grote stenen die gebruikt werden om op de hoekpunten van gebouwen twee zijden, twee muren van dat gebouw samen te houden en staande te houden. Op de hoek steken de grote hoekstenen op de ene laag van het metselwerk getand in de ene muur en op de volgende laag getand in de andere muur, en zo door, om en om getand. Zo houden de stevig op elkaar gemetselde hoekstenen beide haakse zijden van het gebouw samen. Vooral de onderste is belangrijk. Die draagt de kolom van alle hoekstenen daarboven. Die onderste wordt dan ook wel dé hoeksteen genoemd.
Jesus weet zich dus hoeksteen: dé hoeksteen die de bouwlieden hebben verworpen, zoals de wijnbouwers uit de parabel eerst de knechten van de wijngaardeigenaar verwerpen en dan zijn zoon – de afgekeurde en verworpen hoeksteen die God juist als dé hoeksteen zal gebruiken van Gods woning onder de mensen. Maar dat betekent dat Jesus als hoeksteen twee zijden verenigt en samenhoudt, zodat die één gebouw vormen, de ene woning van God onder de mensen. Welke twee zijden dan? Paulus in zijn Brief aan de Efesiërs (2, 11-22) wijst er in dit verband op, dat Jesus het éne volk van God samenhoudt dat bestaat uit Joden (Gods uitverkoren volk) en niet-Joden. Maar er is méér. In het licht van de parabel van de wijnbouwers kun je ook zeggen: Jesus houdt het ene volk van God samen dat bestaat uit wie Hem, de Zoon, en daarmee de lévende God van harte aanvaarden én wie enkel formeel, enkel in naam in God geloven, ja zéggen maar nee dòen (cf. evangelie van de vorige zondag) – want Hij houdt allen vast in een wonderlijke liefde. Of ook nog: Jesus houdt samen wie wel vrucht dragen én wie geen vrucht dragen, want in en door Hem vindt krachtens zijn eigen vruchtbaarheid een wonderlijke, grenzeloze toerekening en overdraging en osmose en transfusie van vruchtbaarheid plaats. Kortom: Jesus houdt van Gods ene woning onder de mensen zijden samen die in onze ogen helemaal niet bij elkaar passen en elkaar zelfs uitsluiten, maar die Hij wonderbaarlijk bij elkaar houdt omdat Hij in een wonderbaarlijke liefde werkelijk alles voor allen geworden is. Op last van de Heer is dat gebeurd en het is wonderbaar in onze ogen.
Zo is Gods woning onder de mensen. Paus Franciscus legt daar veel nadruk op. Middels de grote synode die momenteel in Rome loopt, hoopt de paus dat volop én zorgvuldig te implementeren in de Kerk. Keer op keer draagt hij uit, dat iedereen, zonder uitzondering, zonder uitsluiting, invoegbaar is in Gods woning onder de mensen. En het evangelie van vandaag wijst op de dragende mogelijkheidsvoorwaarde daarvoor: dankzij Jesus de Hoeksteen, dankzij zijn wondere gekruisigde liefde, is niemand afgedankt, is niemand onbruikbaar, en wordt alles en iedereen, linksom of anders rechtsom, in de ene zijde of anders in de andere zijde, ingevoegd en samengehouden in die woning. Zó is Gods woning onder de mensen. Op last van de Heer is dat gebeurd en het is wonderbaar in onze ogen.
Amen.
br. M.